Meest gestelde vragen

Als het bos permanent verdwijnt en aan de grond een ander gebruik wordt gegeven, spreken we van een ontbossing.

Enkele voorbeelden om dit te verduidelijken:

• Als u een woning bouwt in een bos en daarvoor bosvegetatie verwijderd, is sprake van ontbossing. Ook de tuininrichting zoals sierstruiken en gazon, wordt als ontbossing beschouwd.
• U behoudt slechts enkele bomen. Een boom hier en daar of een groepje bomen op uw perceel vormen geen bos meer. We spreken dan van bomen in een tuin. Een bos bestaat naast bomen immers ook uit een natuurlijke struik-, kruid- en bodemlaag. In een tuin krijgen deze geen kans.
• Een tuinhuisje, schommel, kippenren enz. in het bos bouwen is een ontbossing. Constructies plaatsen of dieren houden in een bos is verboden cfr. het Bosdecreet. De bomen, kruid- en/of struiklaag worden hierdoor beschadigd, vertrappeld of aangevreten. Dieren houden in het bos in te grote dichtheden kan leiden tot  ontbossing, omdat hierdoor de bosvegetatie verdwijnt tengevolge van begrazing en intensieve betreding.

Als u echter enkel beheerswerken uitvoert die het bosbestand economisch of ecologisch optimaliseren, dan is dit geen ontbossing maar regulier bosbeheer. Na uitvoeren van de beheerswerken zal het bos nog steeds aanwezig zijn, zij het dan met een gewijzigd uitzicht. Voor regulier bosbeheer dient u een kapmachtiging aan te vragen of neemt u de geplande beheerswerken op in een bosbeheerplan : boscompensatie is hier niet aan de orde.

Naar gelang van de ruimtelijke bestemming van het te bebossen terrein zijn verschillende vergunningen en adviezen noodzakelijk, vooraleer tot een bebossing mag worden overgegaan:

·        In het kader van het Veldwetboek en het Bosdecreet

Voor het bebossen van grond met een agrarische bestemming is er een gemeentelijke bebossingsvergunning nodig van het College van Burgemeester en Schepenen (Veldwetboek art. 35 bis § 5). Zowel private eigenaars als openbare eigenaars moeten deze vergunning aanvragen. Enkel gemeentebesturen zijn hiervan vrijgesteld, maar dienen wel een positieve beslissing te nemen over de bebossing.

Het Schepencollege moet deze vergunning verlenen binnen de 30 dagen na de indiening van de aanvraag. Neemt het college binnen 30 dagen geen beslissing, dan wordt de vergunning geacht verleend te zijn. Als het College de vergunning weigert, kan men binnen een maand na de kennisgeving in beroep gaan bij de Deputatie.

Je kan hiervoor het voorbeeld aanvraagformulier bebossen landbouwgrond gebruiken.

·        In het kader van het Natuurdecreet

Bij bebossing van percelen in groengebieden (bos, natuur enzovoort) wordt aangeraden op voorhand contact op te nemen met de provinciale afdeling van het Agentschap voor Natuur en Bos. Het agentschap kan beoordelen in hoeverre bebossing van de gronden kan worden toegestaan. Het kan namelijk gaan om bestaande vegetaties die verboden te wijzigen zijn. Een nieuw bos mag andere zeldzame biotopen of natuurwaarden niet vernietigen.

Om een bos te planten op een heideterrein, een moerasvegetatie, een bloemenrijk hooiland (officieel "historisch permanent grasland"), een hoogstamboomgaard, een landschap met hagen, houtkanten of knotbomen, is er dan ook een omgevingsvergunning voor het wijzigen van de vegetatie of kleine landschapselementen nodig. Deze vergunningsaanvraag dient aangevraagd te worden via het omgevingsloket . Meer info vind je op  https://www.natuurenbos.be/natuurwijzigen/omgevingsvergunning .

Voor bebossingen in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) dient u een ontheffing aan te vragen van het VEN-verbod voor het wijzigen van vegetaties. Om na te gaan of het betrokken perceel in VEN gelegen is, kan u Geopunt raadplegen  (zie geopunt > kaarten en plaatsen > Natuur en milieu > Natuur > kaartlag ‘Gebieden van het VEN en IVON’). Een formulier om een ontheffing van de VEN-verboden aan te vragen kan u hier downloaden. Indien je een VEN-ontheffing verkrijgt hoeft u geen omgevingsvergunning voor vegetatiewijziging meer aan te vragen.

·        In het kader van het decreet Onroerend Erfgoed

Als de te bebossen landbouwgrond gelegen is in beschermd onroerend erfgoed (zie geopunt > kaarten en plaatsen > Cultuur, sport en toerisme > Cultuur en erfgoed > kaartlagen ‘Beschermde cultuurhistorische landschappen’, ‘Beschermde monumenten’ en ‘Beschermede stads- en dorpsgezichten’) dien je hiervoor toelating te hebben van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Als je ook een omgevingsvergunning voor vegetatiewijziging of VEN-ontheffing dient aan te vragen voor de bebossing (zie hierboven), wordt deze toelating (als een door de vergunningverlener verplicht in te winnen advies) in de vergunning geïntegreerd.

In het geval dat je geen omgevingsvergunning voor vegetatiewijziging of VEN-ontheffing dient aan te vragen, dan dient de bebosser zelf (naast de eventuele aanvraag tot bebossing aan het college van burgemeester en schepenen – zie hierboven eerste punt) een toelating aan het Agentschap Onroerend Erfgoed of aan de erkende onroerenderfgoed-gemeente aan te vragen.

Meer info op https://www.onroerenderfgoed.be/

In Vlaanderen bedraagt de totale bosoppervlakte volgens de recentste Boswijzer 185.686 ha. Dat komt overeen met een bosindex (= aandeel van de totale landoppervlakte van het Vlaamse Gewest) van 13,78 %. Hiermee is Vlaanderen één van de bosarmste streken in Europa. Om ons bos zo goed mogelijk te bewaren en te beschermen, en om ervoor te zorgen dat het kostbare bosareaal niet verder afneemt, heeft de Vlaamse Overheid de ontbossing aan een strenge regeling onderworpen.

Die regeling bevat drie grote principes:
1. Ontbossing is verboden, tenzij anders is bepaald in het Bosdecreet van 13 juni 1990.
2. Als ontbossing niet verboden is, dan is een omgevingsvergunning vereist.
3. Een omgevingsvergunning voor ontbossing of verkaveling van beboste gronden kan niet verleend worden zonder compensatie.

In principe is ontbossen verboden in Vlaanderen, maar er gelden vier uitzonderingen op het ontbossingsverbod:

• met het oog op de uitvoering van handelingen van algemeen belang;
• in zones met de bestemming woongebied (in de ruime zin) en industriegebied (in de ruime zin) of in een met die zones gelijk te stellen ruimtelijke bestemming. Hiertoe dient men naar de bestemmingsvoorschriften van het geldende plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan te kijken;
• op de uitvoerbare delen van een niet-vervallen vergunde verkaveling;
• in functie van vastgestelde instandhoudingsdoelstellingen, opgemaakt voor speciale beschermingszones (SBZ’s) of voor beschermde soorten op grond van het Natuurdecreet en indien opgenomen in een goedgekeurd bosbeheerplan. Deze bepaling heeft pas uitwerking nadat de instandhoudingsdoelstellingen per SBZ bij besluit vastgesteld zijn.
  
  Buiten deze vier situaties geldt er nog steeds een ontbossingsverbod.
  
  Daarnaast zijn er enkele uitzonderingen waarbij geen omgevingsvergunning tot ontbossen vereist is :

1. Bossen gelegen in natuurreservaten volgens het Natuurdecreet en waarvan de ontbossing vermeld staat in het goedgekeurd beheerplan. Voor beheerplannen goedgekeurd na 1 januari 2009 mag de ontbossing enkel gebeuren indien deze ten voordele is het behoud, herstel of de ontwikkeling van Europees te beschermen habitats (bijlage I van het Natuurdecreet) of Europees te beschermen soorten (bijlage II, III of IV van het Natuurdecreet). Deze ontbossingen moeten wel gemeld worden door de beheerder bij het Agentschap voor Natuur en Bos;
2. Het rooien van houtachtige beplanting in agrarische gebied, indien het rooien gebeurt binnen een termijn van 22 jaar na de aanplanting of spontane bebossing of 3 jaar na de laatste exploitatie van de houtachtige gewassen of spontane bebossing. Ook voor deze ontbossing is een melding aan de afdeling ADLO van het Departement Landbouw en Visserij en aan het Agentschap voor Natuur en Bos vereist.

Voor de bebosser:

De compenserende bebossing in natura via een derde heeft uiteraard voor de bebosser een financieel voordeel. Door als bebosser uw grond ter beschikking te stellen voor een compenserende bebossing (in plaats van een subsidieaanvraag in te dienen), zal hij als bebossende derde een grotere vergoeding ontvangen.

Voor de ontbosser:

Een ontbosser kan kiezen voor een financiële bosbehoudsbijdrage. Met dat bedrag zal de Vlaamse overheid dan zelf een compenserende bebossing uitvoeren op gronden die daarvoor worden verworven. Doorgaans ligt de prijs per m2 voor gronden die via boscompenseren.be worden aangeboden (zie vraagprijzen bij aanbod op deze website) lager dan de bosbehoudsbijdrage die men betaalt in geval van bijdrage aan het bossencompensatiefonds van de Vlaamse overheid. Ook zal de partij die moet compenseren effectief op terrein kunnen zien dat zijn ontbossing in natura effectief gecompenseerd werd. Zo draagt u als ontbosser onmiddellijk bij aan een evenwichtige bosbalans.

U kan kiezen voor een spontane vebossing of voor een aanplanting. Indien de kans op spontane verbossing beperkt is(zie vraag 'mag ik kiezen voor spontane verbossing'), dient u een aanplanting uit te voeren.

Voor de juiste keuze van boomsoorten is een terreinbezoek en onderzoek noodzakelijk. Dit is immers sterk afhankelijk van de lokale grond- en oppervlaktewaterstand, de bodemsoort en andere factoren die lokaal een invloed kunnen hebben. Als u meerdere boomsoorten wenst te mengen, dan plant u elke soort best in groepen en dus niet kriskras door elkaar. Sommige boomsoorten hebben immers een snellere jeugdgroei dan anderen en zouden de andere soorten wegconcurreren.

De boomsoortenkeuze staat in principe vrij, mits men rekening houdt met standstillprincipe: Een ontbossing van inheems bos kan enkel gecompenseerd worden door een bebossing met inheemse soorten. Populier en naaldhout kan in principe wel gecompenseerd worden door een aanplanting van resp. populier en naaldhout. Zeer concurrentiekrachtige uitheemse soorten (als Amerikaanse eik, Douglas en Robinia) worden echter niet toegestaan, dit omwille van hun invasief karakter. Uiteraard geeft het Agentschap voor Natuur en Bos voorkeur aan inheemse, streekeigen bomen en struiken. De keuze voor de juiste boom- of struiksoort is afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden zoals licht, vochtigheid en voedselrijkdom. De aanplanting gebeurt doorgaans in een plantverband van maximaal 2 x 2,5 m. Het plantgoed heeft een minimum plantmaat van 60/80. Afhankelijk van de bestaande vegetatie op het perceel (bv. massale bramengroei), kan men beter opteren voor grotere plantmaten.

Aan de rand(en) kan men een bosrand aanplanten. Een bosrand bestaat idealiter uit een zoom en een mantel. De zoom is een zone met ruigtekruiden. Deze zone is ten minste 1 meter breed en kan een hoogte bereiken van 1,5 meter. De mantel bestaat uit struikgewas en minimaal zo'n twee meter breed. De mantel kan een hoogte bereiken van tien meter. Na de mantel volgt in de overgang van open terrein naar het eigenlijke bos. Bosranden kennen doorgaans een grote biodiversiteit net zoals vele andere natuurlijke gradiënten: de mantel vormt een habitat voor vogels, de zoom zorgt voor schuilgelegenheid en voedsel voor vlinders en insecten.

ls de wilddruk op het perceel te hoog is, kan men overwegen om wildbescherming (raster, individuele boomkokers, enz.) aan te brengen.

Planten doet men tussen begin november en eind maart en bij regenachtig weer en bij positieve dagtemperaturen. Een aanplanting in november en december blijkt doorgaans beter aan te slaan. De plantenwortels mogen niet opdrogen. Dit is de reden waarom plantgoed het best wordt ingekuild op het terrein. Bij het vervoeren van plantgoed in een aanhangwagen moeten de wortels worden afgedekt met een doek of zeil.

Na de aanplanting van nieuwe bomen moeten de jonge boompjes nog enkele jaren beschermd worden tegen opschietende bramen of distels.

Indien er meer dan 10 procent van de aanplant sneuvelt, moet de boseigenaar inboeten (= herplanten met bosgoed waar afgestorven). Na enkele jaren zullen de jonge boompjes goed beginnen te groeien.

Iedere boseigenaar kan voor advies bij aanplanting van bos vrijblijvend een beroep doen op de bosgroep van zijn streek. Het Agentschap voor Natuur en Bos adviseert u om contact op te nemen met deze Bosgroep voor eventuele assistentie bij de keuze van de boomsoorten.